جمالشناسی علم معانی و نقد و تحلیل کتابهای معانی در زبان فارسی

thesis
abstract

علم بلاغت محصول تدبر مسلمانان در کلام الله است و موضوعش بررسی محاسن و معایب کلام است. از آن جایی که زبان قرآن مطمح نظر بوده ، همیشه تمرکز بر زبان عربی بوده است. در زبان فارسی این امر مخصوصا در علم معانی بیشتر از دیگر شقوق بلاغت چون بدیع و بیان آزاردهنده است چون علم معانی ارتباط تنگاتنگی با نحو دارد. به نظر ما علم معانی موجود در زبان فارسی مفید نیست چون عمیقا تحت تاثیر بلاغت عربی است و ربطی به زیبایی شناسی و اقتضائات زبان فارسی ندارد. برای بازنویسی علم معانی روش کار ما این بوده است که به سراغ سرچشمه های بلاغت برویم. در میان اسلاف بلاغت اسلامی توجه ما به عبدالقاهر جرجانی و جارالله زمخشری بوده است و اگر قبل و بعد از این دو بررسی شده اند به سبب فهم بهتر این دو بوده است. از آن سو زبان شناسی نقش گرا بسیار به کار ما می آید چرا که بر این آموزه استوار است که هیچ دو صورت زبانی هم-معنی نیستند و از تصویرگونگی سخن می گوید. در آثار حاضر تمرکز ما بیشتر بر آثار مایکل هلیدی بوده است و از فرانقش ها و انسجام سخن گفته ایم. اصطلاحات زبان شناسی به ما در تقسیم بندی دقیق و کمی مطالب کمک می کند. کتب معانی معاصر دیده و شواهد آن ها همگی به قصد نقد، نقل شده اند. این کار وقت گیر از این جهت ضروری بود که نارسایی نظام موجود را در تحلیل شواهد نشان دهد. در فصل آخر ما آرای خود را تنظیم کردیم بر اساس آن چه از جرجانی، زمخشری، هلیدی و البته سنت علم معانی آموخته بودیم. در تعریف ما کلام نشان دار موضوع علم معانی است و هر کلامی که از حالت عادی و استاندارد زبان خارج شود کلام نشان دار است. سعی بر این بوده که سیر مباحث با کتب علم معانی منطبق باشد تا ذهنیت آموخته با این سنت یک باره مشوش نشود و تفهیم و تفاهم مختل نشود اما خود را کاملا ملزم به این سنت نکرده ایم. عناوین این فصل مانند فصاحت و بلاغت، اقسام خبر، اغراض ثانوی، حصر و قصر و ... در کتب موجود علم معانی هم دیده می شود اما تعریف و تحلیل های ما از این عناوین با آن چه در کتب موجود متفاوت است. سعی بر این بوده است برای تحلیل ها از ملاک های کمی و نحوی استفاده شود. از این که بر اساس معنای تجربی و واژگانی، تحلیل های ذوقی و من عندی داده شود پرهیز شده است. همین طور مفصلا به بحث وصل و فصل پرداخته شده است که در بلاغت عربی جایگاه ویژه دارد اما در معانی فارسی به دلیل نبود تعریف دقیق یا آن را بی فایده دانسته اند یا سرسری از آن گذشته اند. سعی بر این بوده که عنوان های متفاوت بر اساس کارکردهای متفاوت باشد نه حالات متفاوت متصور دستوری. به همین سبب گاه بسیاری از کارکردها یا حالات معرفی شده در معانی موجود غلط فرض شده اند و گاه بعضی نیز با هم یکی فرض شده اند.

similar resources

نقد و تحلیل مبحث حذف و ذکر در کتاب‌های فارسی علم معانی

اشکالات و اختلافاتی که در متون درسی علم معانی وجود دارد باعث شده است جایگاه این شاخه علمی‌ در میان علوم ادبی تضعیف و کارآیی‌های بالقوه آن در درک زیبایی و تحلیل مسائل ادبی پنهان شود. این اشکالات غالباً از فقدان روش علمی ‌و نبود تعریف درست و دقیق از مبانی این دانش سرچشمه می‌گیرد. این پژوهش در جهت بازبینی، نقد و تبیین مبحث «حذف و ذکر» انجام شده است که یکی از بخش‌های مهم فنّ معانی است. حذف و ذکر از م...

full text

نقد و تحلیل مبحث حذف و ذکر در کتاب های فارسی علم معانی

اشکالات و اختلافاتی که در متون درسی علم معانی وجود دارد باعث شده است جایگاه این شاخه علمی در میان علوم ادبی تضعیف و کارآیی های بالقوه آن در درک زیبایی و تحلیل مسائل ادبی پنهان شود. این اشکالات غالباً از فقدان روش علمی و نبود تعریف درست و دقیق از مبانی این دانش سرچشمه می گیرد. این پژوهش در جهت بازبینی، نقد و تبیین مبحث «حذف و ذکر» انجام شده است که یکی از بخش های مهم فنّ معانی است. حذف و ذکر از مهم...

full text

جایگاه «ندا و منادا» در دستور زبان فارسی و علم معانی

در همه کتابهای بلاغی عربی و فارسی «جمله ­های ندا» از نوع انشاء طلبی شمرده شده است و به صرف ذکر حرف «ندا» یا حرف «ندا و منادا» و یا وجود آهنگ و لحن «ندایی» در یک جمله، آن را انشاء طلبی به شمار آورده و دارای معانی و مقاصد ثانوی دانسته­اند. مبحث ندا در زبان، موضوعی قابل تأمل است و با بررسی شواهد مشخص می­شود، ندا اقسامی دارد که نمی­توان برای همة آنها حکم واحدی صادر کرد؛ زیرا هر کدام ویژگی های خاصی ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی - پژوهشکده ادبیات

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023